Një ekip eksploruesish të shpellave çeke ka zbuluar liqenin termal nëntokësor më të madh në botë, të fshehur thellë nën sipërfaqen e Shqipërisë së Jugut.

Trupi mahnitës i ujit, i shtrirë 138.3 metra në gjatësi dhe 42 metra në gjerësi, mban rreth 8,335 metra kub ujë termal të pasur me minerale.

Ekipi duhej të zbriste 127 metra nën tokë për të arritur në liqen, duke e bërë atë një nga gjetjet gjeologjike më të jashtëzakonshme në vitet e fundit.

Zbulimi ishte rezultat i shumë viteve të eksplorimit të udhëhequr nga speleologu çek Marek Audy, i cili së pari dyshoi për ekzistencën e një sistemi të fshehur të shpellave termike në rajonin Vromoner të Shqipërisë pranë kufirit me Greqinë.

Të udhëhequr nga intuita e tij bazuar në përvojën me formacione të ngjashme gjeologjike në malet Guadalupe të New Mexico, gjatë një udhëtimi familjar Audy dhe gruaja e tij eksploruan një shpellë të njohur si Shpella e Squfurit, e aksesueshme nga lumi Sarandaporo (Vjosa).

“Ne nuk ishim njerëzit e parë brenda, por kisha një ndjenjë të fortë se kjo shpellë ishte unike”, kujtoi Audy. Megjithëse i kishte premtuar gruas së tij një përvojë të ngrohtë burimi termal, temperatura e ujit ishte vetëm 26°C. Pavarësisht kushteve, kurioziteti i Audit u zgjua.

“Me akrepat, merimangat, nxehtësinë dhe një erë të keqe nga squfuri, nuk do ta quaja saktësisht një shpellë romantike,” tha Audy. “Por unë tashmë po merrja fletoren time të shënimeve.”

Shqipëria, e izoluar prej kohësh gjatë epokës komuniste nën diktatorin Enver Hoxha, ka mbetur kryesisht e paeksploruar, duke lënë shumë nga mrekullitë e saj natyrore të pazbuluara. Sidoqoftë, në fund të vitit 2024, ekipi vuri re diçka të jashtëzakonshme, pamjet me dron zbuluan një shtëllungë avulli që ngrihej nga një vend i paeksploruar, raporton ekipi eksplorues.

Pas drejtimit, ekipi zbuloi shpellën e madhe nëntokësore që më vonë do ta quanin Shpella Atmos, liqeni më i madh termik nëntokësor i njohur në Tokë.

Audy më vonë tha për National Geographic: “Kur hymë për herë të parë në atë shpellë dhe pamë liqenin, u mahnitëm. Ishte si të hynim në një botë tjetër.”

Zbulimi tani është përshëndetur nga ekspertët si një moment historik shkencor.