Emri i Frosina Kulakovës është bërë simbol i padrejtësisë që ka zgjatur shumë, i sistemit që lejon papërgjegjshmërinë të mbetet pa u ndëshkuar dhe i nevojës urgjente për ndryshim që nuk duhet ta shtyjmë më. Rasti i saj na kujton edhe një të vërtetë të hidhur se gjatë vitit 2024 kemi humbur 142 jetë në aksidente trafiku, tha ministri i Punëve të Brendshme Pançe Toshkovski në fjalimin e tij në seancën e Komisionit parlamentar për sistem politik dhe marrëdhënie ndërmjet bashkësive, me të cilin filloi debati publik kushtuar nevojës për ndryshime në legjislacion me qëllim të forcimit të sigurisë në komunikacion.

Sot nuk jemi këtu për grindje politike, sepse humbëm një jetë të re që nuk duhej humbur, një tragjedi që nuk është vetëm dhimbja e një familjeje, por një pasqyrë mizore e realitetit në të cilin jetojmë të gjithë. Frosina Kulakova nuk është vetëm emri i një vajze të re të bukur që kishte ëndrra të tëra dhe një jetë përpara, ajo është kthyer në simbol të padrejtësisë që ka zgjatur shumë, të sistemit që lejon papërgjegjshmërinë të kalojë pa u ndëshkuar dhe të nevojës urgjente për ndryshim që nuk mund ta shtyjmë më. Rasti i saj na kujton edhe një të vërtetë të hidhur se gjatë vitit 2024 kemi humbur 142 jetë në aksidente trafiku. Në tre vitet e fundit numri i të vrarëve në aksidente trafiku ka qenë pak më pak se 400, këto nuk janë vetëm shifra dhe secila nga ato jetë të humbura është tragjedi sepse humbja e tyre është po aq e dhimbshme dhe drejtësia e tyre është po aq e rëndësishme, tha Toshkovski.

Ai shtoi se e kupton zemërimin e publikut, i cili nuk është vetëm për shkak të një tragjedie, por për shkak të një sistemi që lë vend për mosndëshkim, drejtësi selektive dhe njerëz që shkelin vazhdimisht ligjet pa pasoja.

Ky nuk është problem i një personi, institucioni apo qeverie, ky është problem i gjithë shoqërisë dhe prandaj duhet të punojmë përfundimisht në zgjidhje që do të mundësojnë ndryshime reale. Kultura e proteksionizmit dhe mosndëshkimit krijon sjellje sociopatologjike, veçanërisht tek të rinjtë. Kur sistemi dërgon mesazhin se rregullat nuk vlejnë për të gjithë, ne kemi breza që besojnë se mund të bëjnë çfarë të duan pa pasoja. Por kjo duhet të ndalet, ligjet nuk mund të mbeten vetëm fjalë të vdekura në letër, ato duhet të zbatohen dhe të respektohen në vazhdimësi, theksoi Toshkovski.

Një nga problemet në sigurinë në komunikacion është hendeku i madh mes numrit të shkelësve të raportuar dhe të dënuar. Ky sistem kompromisi dhe gjysëm drejtësie duhet prishur dhe duhet futur një sistem kontrolli efektiv dhe sanksionesh të rrepta, veçanërisht për shkelësit e përsëritur.

Kjo kërkon një rrjet institucional që mundëson shkëmbimin në kohë dhe efikas të të dhënave. Prandaj si qeveri po punojmë për dixhitalizimin urgjent dhe ndërveprueshmërinë e sistemeve në mënyrë që të gjitha të dhënat të jenë automatikisht në dispozicion të institucioneve në mënyrë që askush të mos i shpëtojë përgjegjësisë. Ky nuk është thjesht një ndryshim administrativ, por një reformë thelbësore që do të sjellë efikasitet dhe transparencë të vërtetë në sistem. Por nëse duam efikasitet të vërtetë, duhet të shikojmë brenda vetes. Le të pyesim veten se sa prej nesh janë pas timonit pasi kanë pirë disa gota alkool. Sa njerëz vozisin më shpejt se kufiri i shpejtësisë, sa njerëz shkelin gazin kur semafori kthehet në të kuqe në vend që të frenojë, sa baballarë mburren me krenari që djemtë e tyre mësuan të ngasin para se të kalonin testin e shoferit, sa prej nesh kur bëjmë një shkelje, së pari kërkojmë një shok që do t’i heqë biletën, thotë ministri.

Ai nënvizoi se problemi nuk është vetëm te mosndëshkimi, jo vetëm te ligjet, por, thotë ai, ne ende lejojmë të mos ketë sistem dhe ligji duhet të zbatohet njësoj për të gjithë. Fokusi nuk duhet të jetë vetëm tek ligjet, tek ashpërsimi i dënimeve, por tek ndërtimi i një sistemi që, siç tha ai, do të mundësojë eliminimin konkret të pandëshkueshmërisë. Parandalimi është i rëndësishëm, sipas tij, por po aq e rëndësishme është edhe një sistem efikas për regjistrimin e recidivëve me sanksione të rrepta që realisht do të zbatohen, në mënyrë që të mos lejohet përsëritja e të njëjtave sjellje të rrezikshme.

Ai theksoi se është e nevojshme të sigurohet që sanksionet të zbatohen në mënyrë konsistente dhe të vazhdueshme, dhe jo vetëm periodikisht gjatë veprimeve të intensifikuara të Ministrisë së Brendshme kur fokusi publik është rritur, gjë që mund të arrihet përmes dixhitalizimit dhe automatizimit.

Për këtë, prej disa muajsh po punohet për zbatimin e plotë dhe efikas të sistemit Safe City, i cili do të mundësojë zbulimin automatik të shkeljeve rrugore duke dixhitalizuar plotësisht procesin, duke eliminuar plotësisht faktorin njerëzor dhe mundësinë e abuzimit. Ne kemi planifikuar edhe mjete për vendosjen e kamerave edhe në qytetet tjera të vendit në mënyrë që ky sistem të bëhet nga “qytet i sigurt” në “shtet të sigurt”, theksoi ministri Toshkovski.

Në prezantimin e tij, ministri Toshkovski përcaktoi disa pika më të rëndësishme të propozim-amandamenteve dhe përmirësimeve ligjore që do të forcojnë sistemin me qëllim të përmirësimin e sigurisë në komunikacion:

Duke rishikuar dispozitat ligjore që rregullojnë kundërvajtjet në komunikacion, konkretisht besoj se duhet të rishikohet neni 297a i Kodit Penal, i cili i referohet drejtimit të pakujdesshëm, pra të dallohet qartë nga dispozitat ekzistuese që rregullojnë kundërvajtjet e trafikut në LBSP në sferën e shpejtësisë dhe në vend të dënimit me gjobë, në mënyrë alternative të shqiptohet me gjobë.

Zgjerimi i aftësive të sistemit “Qyteti i sigurt” për njohjen e automjeteve të paregjistruara.

Prokurimi i testeve të drogës.

Tashmë jemi në fazën përgatitore për prokurimin dhe testimin e drogës, diçka që nuk është zbatuar asnjëherë më parë dhe sipas analizave drejtimi nën ndikimin e drogës është po aq i rrezikshëm sa edhe drejtimi nën ndikimin e alkoolit.

Konfiskimi i mjetit në rastet më të rënda të drejtimit të pakujdesshëm.

Inkriminimi i drejtimit të mjetit motorik pa provim të kaluar.

Dixhitalizimi dhe lidhja e plotë e Ministrisë së Brendshme me gjykatat me qëllim regjistrimin më të lehtë të ndalimeve të dhëna.

Zbatimi i plotë i sistemit “Qyteti i sigurt”, i cili do të sigurojë zbatimin e vazhdueshëm dhe të vazhdueshëm të sanksioneve.

Zbatimi i ndryshimeve që do t’i mundësojnë sistemit të sigurojë kontroll efektiv dhe sanksione të rrepta për recidivizmin, nëpërmjet rrjetëzimit institucional dhe shkëmbimit efikas të të dhënave ndërmjet institucioneve.

Një nga problemet kryesore që kemi në kuadrin e sigurisë në komunikacion është hendeku i madh ndërmjet numrit të shkelësve të raportuar dhe atyre të dënuar. Janë të shumta rastet kur personat që kanë kryer krime të rënda trafiku ikin me dënime minimale apo edhe me kusht. Gjobat, sado të larta të jenë në letër, nuk do të thotë asgjë nëse nuk vendosen dhe aq më pak nëse nuk zbatohen. Ne duhet ta thyejmë këtë sistem kompromisesh dhe gjysmë drejtësie, apo padrejtësie.

Iniciativa për debat publik vjen pas rastit të Frosina Kulakova, 22-vjeçares nga Negotino, e cila u përplas me 29 janar në një vendkalim për këmbësorë në Blv. “Detashmentet partizane” të 20-vjeçarit Vasil Jovanov nga Shkupi. 20-vjeçarit nga Shkupi i dyshuar për vdekjen e Frosinës i është shqiptuar masa e paraburgimit prej 30 ditësh, ndërsa paraprakisht ka qenë i akuzuar për një tjetër aksident trafiku dhe për përdorim të paligjshëm të drogës.

Sipas njoftimeve, seanca publike pritet të zgjasë rreth dy orë dhe në të janë ftuar përfaqësues nga Ministria e Brendshme, Ministria e Drejtësisë, Këshilli Republikan për Sigurinë Rrugore, gjyqtarë, prokurorë publikë, organizata joqeveritare, media dhe aktorë të tjerë shoqërorë.

Iniciativa për mbajtjen e debatit publik është dorëzuar të hënën nga deputetët e VMRO-DPMNE-së në pushtet, “Vredi” dhe ZNAM-it dhe është përkrahur nga deputetët e të gjitha partive politike.